• rozczarowanie funkcjonowaniem wymiaru sprawiedliwości,
• kryzys sądownictwa powszechnego,
• brak zaufania do sędziów państwowych,
• nieprofesjonalność sędziów państwowych, nie rozumiejących biznesu i ludzi,
• przewlekłość i wysokie koszty postępowania,
• skomplikowaną procedurę obowiązującą przed sądem państwowym,
• nieprzyjazną atmosferę na sali rozpraw sądu państwowego,
• brak dyskrecji.

W sądzie polubownym:

• rozprawa ma charakter kameralny, strony składają wyjaśnienia na siedząco przy stole,    pełnomocnicy nie muszą być w togach, uczestnikom nie można zarzucić „obrazy sądu”,
• sąd nie jest związany przepisami o postępowaniu przed sądem państwowym,
• strony mogą wybrać:
  • konkretny sąd polubowny bez żadnych ograniczeń, miejsce i czas postępowania,
  • skład arbitrów – profesjonalistów z danej dziedziny,
  • sposób ich powołania,
  • zasady rozstrzygania sporu.

Osoby, które chcą poddać spór pod rozstrzygnięcie sądowi polubownemu (arbitrażowemu)  muszą:

1. dokonać tzw. „zapisu na sąd polubowny” , zwanego także „klauzulą arbitrażową” , czyli umówić się, że spór, który powstanie w przyszłości z tytułu zawartej umowy będzie rozstrzygać konkretny stały sąd polubowny, z podaniem jego siedziby i nazwy

lub

2. zawrzeć dodatkową umowę (porozumienie) o poddaniu się pod konkretny sąd polubowny (arbitrażowy) w momencie pojawienia się sporu (t.zw. kompromis).

Zapisu na sąd polubowny można dokonać w każdym czasie, w umowie, w aneksie do umowy, na fakturze, na rachunku, w wymianie korespondencji, wymianie e-mail, w nagranej, za zgodą strony, rozmowie telefonicznej.

Zapis na sąd polubowny wyklucza rozpoznanie sprawy przez sąd państwowy.

Należy pamiętać, że zapis na sąd polubowny obejmujący spory z zakresu prawa pracy oraz spory wynikające z umów, których stroną jest konsument, może być sporządzony tylko po powstaniu sporu i wymaga zachowania formy pisemnej.

1. Wyrok sądu polubownego lub ugoda przed nim zawarta ma tę samą moc, co wyrok lub ugoda zawarta przed sądem państwowym po jego uznaniu przez sąd powszechny (państwowy) albo po stwierdzeniu przez sąd powszechny (państwowy) jego wykonalności.

Jeżeli wyrok sądu polubownego nie zostanie dobrowolnie wykonany, musi zostać uznany przez sąd państwowy lub uzyskać klauzulę wykonalności i wtedy jest podstawą do prowadzenia egzekucji przez komornika. Klauzula wykonalności nadana przez sąd państwowy to nic innego niż „polecenie” skierowane do wszystkich urzędów oraz osób, których to może dotyczyć, aby wykonały postanowienia wyroku.  

2. Wyrok sądu polubownego wyklucza rozpoznanie sprawy przez sąd powszechny (państwowy). Sprawa raz rozstrzygnięta przez sąd polubowny nie może być przedmiotem postępowania przed sądem powszechnym (państwowym).
3. Wyrok sądu polubownego może być uchylony przez sąd powszechny (państwowy) jedynie z przyczyn formalnych, wyłączających rozpoznanie sprawy przez sąd polubowny, także gdy jest sprzeczny z podstawowymi zasadami porządku prawnego Rzeczypospolitej Polskiej.
4. Wyrok polskiego sądu polubownego uznawany jest za granicą, o ile dane państwo ratyfikowało Konwencję Nowojorską z 1958 roku o uznawaniu i wykonywaniu zagranicznych orzeczeń arbitrażowych.

1. Wyrok sądu polubownego lub ugoda przed nim zawarta ma tę samą moc, co wyrok lub ugoda zawarta przed sądem państwowym po jego uznaniu przez sąd powszechny (państwowy) albo po stwierdzeniu przez sąd powszechny (państwowy) jego wykonalności.

Jeżeli wyrok sądu polubownego nie zostanie dobrowolnie wykonany, musi zostać uznany przez sąd państwowy lub uzyskać klauzulę wykonalności i wtedy jest podstawą do prowadzenia egzekucji przez komornika. Klauzula wykonalności nadana przez sąd państwowy to nic innego niż „polecenie” skierowane do wszystkich urzędów oraz osób, których to może dotyczyć, aby wykonały postanowienia wyroku.  

2. Wyrok sądu polubownego wyklucza rozpoznanie sprawy przez sąd powszechny (państwowy). Sprawa raz rozstrzygnięta przez sąd polubowny nie może być przedmiotem postępowania przed sądem powszechnym (państwowym).
3. Wyrok sądu polubownego może być uchylony przez sąd powszechny (państwowy) jedynie z przyczyn formalnych, wyłączających rozpoznanie sprawy przez sąd polubowny, także gdy jest sprzeczny z podstawowymi zasadami porządku prawnego Rzeczypospolitej Polskiej.
4. Wyrok polskiego sądu polubownego uznawany jest za granicą, o ile dane państwo ratyfikowało Konwencję Nowojorską z 1958 roku o uznawaniu i wykonywaniu zagranicznych orzeczeń arbitrażowych.

Sąd polubowny (arbitrażowy), tak jak sąd powszechny (państwowy), rozstrzyga spór według obowiązującego prawa materialnego właściwego dla danego stosunku prawnego

ALE

- w przeciwieństwie do sądu powszechnego (państwowego) – jeżeli strony wyraźnie go do tego upoważniły (w zapisie na sąd polubowny lub w późniejszych oświadczeniach) – orzeka według ogólnych zasad prawa lub zasad słuszności.

To wyjątkowe uprawnienie orzekania na zasadach słuszności przypisane jest jedynie sądownictwu polubownemu i wywodzi się z doświadczenia życiowego, które uczy, że można wydać wyrok zgodny z prawem ale niesprawiedliwy.

Od zawsze, jeszcze zanim powstały organizmy państwowe, gdyż konflikty między ludźmi, spory i kryzysy w relacjach towarzyszą nam od początku świata. Pierwsze sądy polubowne zakorzenione były w religiach i lokalnych praktykach kulturowych. Większość z nich była odpowiedzią na niemożność porozumienia się w drodze mediacji i konieczność rozstrzygnięcia sprawy przez osobę trzecią, uznawaną za autorytet.

W Polsce jest około 50 stałych sądów polubownych. Działają  one na podstawie własnych regulaminów, prowadzą ogólnie dostępne listy sędziów (arbitrów), mają własną administrację, własne organy oraz same ustalają koszty postępowania.